Nghiên cứu về thị trường thanh toán tại Việt Nam và cách để tích hợp Solana Pay thông qua thanh toán bán lẻ
Bài viết được thực hiện bởi bạn Khue (Kacie) Do - Superteam Vietnam Member
Việt Nam đang bước vào một thời kỳ phát triển mạnh mẽ trong lĩnh vực dịch vụ thanh toán. Theo Ngân hàng Nhà nước (NHNN), hiện nay, Việt Nam đã có 78 tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán qua internet và 45 tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán di động (mobile payment). Theo số liệu của Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số, Bộ Công Thương, thương mại điện tử tại Việt Nam thời gian qua đã có sự chuyển biến tích cực khi các giao dịch qua internet, điện thoại di động tăng tới 238% về giá trị. Dẫn chứng
Với một thị trường rộng lớn như vậy, làm sao để chúng ta có thể ứng dụng SOL token và Solana Pay vào đời sống? Hãy cùng mình tìm hiểu trong bài viết này nhé!
Thanh toán không dùng tiền mặt Việt Nam
Theo báo cáo của “Payments 2025 and beyond: Evolution to revolution” của PwC năm 2021, Việt Nam có tiềm năng lớn về phát triển thanh toán số. Vào năm 2025, tốc độ tăng trưởng hàng năm dự kiến là 15,7%. Các dịch vụ thanh toán trực tuyến như ví điện tử, thanh toán qua QR code và chuyển khoản ngày càng phổ biến với người dùng. Mới đây, NHNN cũng yêu cầu chi nhánh các tỉnh, thành phố triển khai các giải pháp thúc đẩy thanh toán không dùng tiền mặt.
Tại Việt Nam, thị trường ví điện tử tiếp tục bùng nổ. Theo một cuộc khảo sát của Visa, 76% người dùng đã chuyển sang các phương thức thanh toán không sử dụng tiền mặt.
Với hơn 40 nhà cung cấp ví điện tử, thị trường Việt Nam đã khá đông đúc trong vài năm qua. Chiếm 90% thị phần là 3 ví điện tử dẫn đầu: Momo, Moca và ZaloPay. Sự phát triển mạnh mẽ của ví điện tử là do sự liên kết chặt chẽ giữa ví và các dịch vụ kỹ thuật số khác (ví dụ: sàn thương mại điện tử, gọi xe và giao đồ ăn). Bạn có thể dùng Moca để trả tiền xe Grab, dịch vụ đặt đồ ăn GrabFood,.. Hay dùng ZaloPay để mua vé xem phim.
II. Tình trạng thực tế về việc chấp nhận tiền điện tử tại Việt Nam
* Thực trạng về tiền điện tử và ứng dụng công nghệ blockchain tại Việt Nam:
Các doanh nghiệp lớn tại Việt Nam cũng đã bắt đầu ứng dụng công nghệ vào hoạt động kinh doanh của mình. Trong đó, lĩnh vực tài chính ngân hàng là lĩnh vực được áp dụng công nghệ blockchain nhiều nhất (Ví dụ: HSBC, VietinBank, MBBank với lĩnh vực giao dịch L/C quốc tế). Ngoài ra, các hoạt động như quản lý điểm thưởng, thông tin cá nhân… cũng được áp dụng công nghệ này.
Theo báo cáo “Thị trường Crypto Việt Nam 2022” của Coin98 Insights, tính đến tháng 12/2022, Việt Nam có hơn 200 dự án blockchain hoạt động, trải dài trên nhiều lĩnh
vực khác nhau và phát triển chủ yếu ở mảng GameFi, DeFi và NFT. Trong đó, 58.8% các dự án đều phát hành token của mình.
Nguồn: Morning Consult, World Bank, Bloomberg Opinion calculations
Theo khảo sát được thực hiện vào tháng 12/2022 của Morning Consult và Bloomberg Opinion, ở Việt Nam có khoảng hơn 26 triệu người sử dụng crypto thực hiện ít nhất một giao dịch trên blockchain trong một tháng.
*Lưu ý: Đây chỉ là con số ước tính
Như vậy, ta có thể thấy tiền điện tử và công nghệ blockchain khá phổ biến tại Việt Nam, nhưng tại sao SOL - một trong những token đứng đầu thị trường chưa có nhiều ứng dụng tại Việt Nam?
* Góc nhìn pháp lý:
Theo K6, K7 Điều 1 Nghị định 80/2016/NĐ-CP về sửa đổi bổ sung một số điều của NĐ101/2012/NĐ-CP về thanh toán không dùng tiền mặt :
"6. Phương tiện thanh toán không dùng tiền mặt sử dụng trong giao dịch thanh toán (sau đây gọi là phương tiện thanh toán), bao gồm: Séc, lệnh chi, ủy nhiệm chi, nhờ thu, ủy nhiệm thu, thẻ ngân hàng và các phương tiện thanh toán khác theo quy định của Ngân hàng Nhà nước.
7. Phương tiện thanh toán không hợp pháp là các phương tiện thanh toán không thuộc quy định tại Khoản 6 Điều này."
Theo quy định này, các loại tiền điện tử sẽ không được coi là phương tiện thanh toán, việc cung ứng, phát hành và sử dụng các đồng tiền ảo là không hợp pháp.
Quy định tại Khoản 6, Điều 26 Nghị định 88/2019/NĐ-CP về xử phạt hành chính trong lĩnh vực tiền tệ và hoạt động ngân hàng thì các hành vi phát hành, cung ứng, sử dụng các phương tiện thanh toán không hợp pháp (bao gồm cả tiền điện tử) sẽ bị xử phạt vi phạm hành chính mức từ 50-100 triệu đồng.
Như vậy, việc sử dụng SOL để thanh toán tại Việt Nam sẽ là hành vi vi phạm pháp luật.
Tuy nhiên, chúng ta vẫn có thể tối ưu hóa các công dụng của SOL cũng như Solana Pay và áp dụng vào thị trường Việt Nam, dưới đây là một số ý tưởng:
Phát triển cơ chế điểm thưởng gắn liền với các dịch vụ mua sắm, dịch vụ thương mại điện tử.
Tháng 04/2023, bằng cách cộng tác với Solana Foundation và tận dụng các ưu điểm của Solana như: tốc độ, chi phí giao dịch gần như bằng không,etc… chuỗi cửa hàng Boba Guys có thể cung cấp các phần thưởng và đặc quyền theo thời gian thực cho khách hàng, giúp trải nghiệm của họ trở nên cá nhân hóa và hấp dẫn hơn.
Tại Việt Nam, hình thức điểm thưởng này không hề mới mẻ, một ví dụ phổ biến nhất đó chính là Shopee Xu - một loại tiền ảo trên sàn thương mại điện tử Shopee. Chúng được dùng như tiền mua hàng trên Shopee để giảm giá cho đơn hàng của bạn. Ngoài ra số Xu này cũng có thể dùng để đổi lấy mã giảm giá hoặc tham gia các trò chơi, các hoạt động mà Shopee tổ chức trên Shopee.vn hoặc Shopee App. Các loại ví điện tử như Momo cũng có loại tiền ảo của riêng mình - Shop Xu với tính năng tương tự Shopee Xu.
Một ví dụ khác có nhiều sự tương đồng với tiền điện tử hơn, đó là ASTRA REWARDS của sàn thương mại điện tử Tiki. Nếu như Shopee Xu chỉ dừng lại ở việc giảm giá đơn hàng, tham gia vào các trò chơi của Shopee,... thì Astra Rewards (ASA) có nhiều tính năng hơn, cụ thể:
Khách hàng được hoàn điểm thưởng ASA khi mua hàng, mức hoàn tuỳ gói hội viên.
Dùng điểm ASA để giảm giá đơn hàng, đổi sang TikiXu ( 1 TikiXu = 1 VND) hoặc dùng đổi gói hội viên VIP để mua sắm trên Tiki.
1 Shopee Xu tương ứng với 1 VND, tuy nhiên, 1 ASA tương ứng 208 VND (tính tại ngày 5/7/23). Giá trị ASA giao động theo thị trường có thể sinh lời. Giá trị ASA do thị trường trao đổi quyết định, khi nhu cầu mua ASA của người dùng tăng lên, giá trị ASA sẽ tăng theo. Ví dụ khi khách hàng A muốn bán 1 ASA với giá 500 Tiki Xu và khách hàng B đồng ý mua, lúc đó giá trị 1 ASA sẽ là 500 Tiki Xu. Tiki không quyết định tỷ giá ASA. => Đây có lẽ là đặc tính giống với tiền điện tử nhất.
Solana có thể hợp tác với các sàn thương mại điện tử/ví điện tử lớn tại Việt Nam để phát triển cơ chế điểm thưởng bằng SOL hoặc trên mạng lưới Solana.
Tối ưu hóa việc mua SOL, khiến việc mua SOL dễ dàng hơn.
Hiện tại để mua SOL, người dùng sẽ cần phải chuyển tiền từ tài khoản ngân hàng của mình đến các sàn giao dịch, sau đó mua SOL và chuyển về ví của họ. Để tối ưu hóa quá trình này, Solana có thể phát triển 1 dạng QR code cho phép người mua có thể quét code và mua SOL trực tiếp tại website của Solana. Người dùng Việt Nam có thể sử dụng các ví điện tử như Momo, VN Pay, VietQR,... để quét code này và số tiền mua SOL sẽ được trừ trực tiếp tại ví điện tử của họ. Bằng cách này, SOL token sẽ được mua và trực tiếp chuyển về ví Solana của người dùng mà không phải qua nhiều bước. Khi việc mua SOL trở nên dễ dàng hơn thì độ phổ biến của SOL cũng có thể cao hơn tại Việt Nam.
III. Kết luận
Việc tiền điện tử được chấp nhận tại một quốc gia yêu cầu sự thay đổi từ phía chính quyền, ngân hàng, và cả những quy định pháp lý. Điều này không có tại Việt Nam mà còn ở nhiều quốc gia khác trên thế giới. Việc quy định và kiểm soát việc sử dụng tiền điện tử trong một nền kinh tế là một thách thức phức tạp mà nhiều quốc gia vẫn đang nghiên cứu.
Tuy nhiên, với việc Solana ngày càng trở thành một nền tảng blockchain phổ biến và được công nhận toàn cầu, khả năng tăng độ phổ biến của SOL và mạng lưới Solana tại Việt Nam là khả quan. Người dùng Việt Nam đã không còn quá xa lạ với tiền điện tử, và thậm chí đang sử dụng nó hằng ngày dưới dạng xu thưởng.